Postulêre werkwoorde in Griekwa-Afrikaans – 'n ondersoek vanuit 'n grammatikaliseringsperspektief

Abstract

Opsomming Die grammatikale funksie wat liggaamshoudingwerkwoorde, oftewel postulêre werkwoorde (spesifiek die werkwoorde sit, staan, lê en loop) in geskrewe Standaardafrikaans verrig, is taamlik omvattend beskryf in bestaande Afrikaanse taalkundenavorsing. Die postulêre werkwoord word algemeen in Afrikaans – net soos in Nederlands – aangewend om progressiewe betekenis uit te druk. Die vraag kan egter gevra word of dit op dieselfde wyse gebruik word in ander gebruikskontekste of variëteite van Afrikaans. Daar is immers reeds twee opvallende verskille in die wyse waarop Griekwa-Afrikaans, 'n streeksvariëteit van Afrikaans, en Standaardafrikaans, postulêre werkwoorde grammatikaal aanwend. Eerstens kan die bindingspartikel en uit die Griekwa-Afrikaanse VPOS en VINF-konstruksie weggelaat word, terwyl dit in Standaardafrikaans nie die geval is nie. Tweedens verskil die frekwensies van die postulêre werkwoorde in Standaardafrikaans en Griekwa-Afrikaans. Van die vier postulêre werkwoorde kom loop verreweg die meeste voor in Griekwa-Afrikaans, terwyl sit die mees frekwente grammatikale postulêre werkwoord in Standaardafrikaans is. Vanuit 'n grammatikaliseringsperspektief kan sowel die vormlike as die frekwensieverskil tussen die Standaardafrikaanse en Griekwa-Afrikaanse konstruksies 'n sterk aanduiding daarvan wees dat die werkwoorde nie tot dieselfde mate gegrammatikaliseer het in die twee variëteite nie. In hierdie artikel word daar derhalwe verder vanuit 'n grammatikaliseringsperspektief ondersoek ingestel na die moontlike verskillende grammatikale gebruike of aanwending van postulêre werkwoorde in gesproke Griekwa-Afrikaans en geskrewe Standaardafrikaans, om sodoende ter illustrasie aan te toon dat die bestaande beskrywing van die Standaardafrikaanse grammatikale postulêre konstruksie, nie voldoende is om ook te geld as 'n beskrywing van die konstruksie in niestandaardvariëteite van Afrikaans nie. Sleutelwoorde: postulêre werkwoorde, Griekwa-Afrikaans, Standaardafrikaans, grammatikalisering Abstract The grammatical functions that postural verbs (specifically the verbs sitting, standing, lying and walking) perform in written standard Afrikaans, is described quite extensively in existing Afrikaans linguistics research. The postural verb is commonly used in Afrikaans – similar to Dutch – to express progressive meaning. The question may, however, be asked whether it is used in the same way in non-standard language contexts or regional varieties of Afrikaans. There are, after all, already two notable differences in the way that Griekwa Afrikaans, a regional variety of Afrikaans, and Standard Afrikaans uses postural verbs grammatically. Firstly, the en conjunction in Griekwa Afrikaans VPOS en construction may be omitted, while this is not the case regarding Standard Afrikaans. Secondly, there is a difference in frequencies between the postural verbs in Standard Afrikaans and Griekwa Afrikaans. Of the four posture verbs, loop ('walking') is by far the most common in Griekwa Afrikaans, while sit ('sitting') is the most frequent grammatical postural verb in standard Afrikaans. From a grammaticalisation perspective, both the formalistic and the frequency differences between the Standard Afrikaans and Griekwa Afrikaans constructions can be a strong indication that the verbs are not grammaticalised to the same extent in these two varieties. In this article we aim to investigate the possible differences in grammatical use or application of postural verbs in spoken Griekwa Afrikaans and written Standard Afrikaans to illustrate –from a grammaticalisation perspective – that the existing description of the Standard Afrikaans grammatical postural construction is not adequate to also serve as a description of the construction in non-standardised language varieties of Afrikaans. Keywords: postural verbs, Griekwa Afrikaans, Standard Afrikaans, grammaticalisation